«ΟΥΚ ΗΔΕΙΝ, ΑΔΕΛΦΟΙ, ΟΤΙ ΕΣΤΙΝ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ»
«ΑΡΧΟΝΤΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΣΟΥ ΟΥΚ ΕΡΕΙΣ ΚΑΚΩΣ»
Ατενίσας δε ο Παύλος τω συνεδρίω είπεν: Άνδρες αδελφοί, εγώ πάση συνειδήσει αγαθή πεπελίτευμαι τω Θεώ άχρι ταύτης της ημέρας. Ο δε αρχιερεύς Ανανίας επέταξε τοις παρεστώσιν αυτώ τύπτειν αυτού το στόμα. Τότε ο Παύλος προς αυτόν έφη: Τύπτειν σε μέλλει ο Θεός, τοίχε κεκονιαμένε! Και συ κάθη κρίνων με κατά νόμον, και παρανομών κελεύεις με τύπτασθαι! Οι δε παραστώτες είπον: Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς; Έφη τε ο Παύλος: Ουκ ήδειν, αδελφοί, ότι εστίν αρχιερεύς. Γέγραπται γαρ: Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς».
Στο εδάφιο αυτό περιγράφεται ένα επεισόδιο, το οποίο πολλοί επικαλούνται υπέρ της άποψης, ότι δεν επιτρέπεται να επικρίνει κανείς και να κακολογεί άρχοντες, και μάλιστα αρχιερείς, έστω και αν συμπεριφέρονται κακώς. Αλλά όπως θα δούμε, αυτή η άποψη είναι εσφαλμένη και κακώς χρησιμοποιείται το επεισόδιο αυτό υπέρ αυτής (με τον Παύλο, από τις Πράξεις των απόστολων).
Όταν ο απόστολος Παύλος άρχισε να απολογείται μπροστά στο Ιουδαϊκό συνέδριο, τότε ο αρχιερέας Ανανίας, κάνοντας κατάχρηση της εξουσίας του, διέταξε τους ευρισκόμενους κοντά στον απόστολο να... τον χτυπήσουν στο στόμα τον Παύλο! Και τότε ο απόστολος τον έλεγξε εντονότατα λέγοντας του (του αρχιερέα): «Τύπτειν σε μέλλει ο Θεός, τοίχε κεκονιαμένε! Και συ κάθη κρίνων με κατά νόμον, και παρανομών κελεύεις με τύπτασθαι!».
Μεταφράζουμε: «Θα σε χτυπήσει ο Θεός, τοίχε ασβεστωμένε! Ενώ κάθεσαι στη δικαστική έδρα, για να με κρίνεις σύμφωνα με το νόμο, εν τούτοις παρανομείς με το να διατάσεις να με χτυπήσουν!».
Αυτόν τον λόγο τον θεώρησαν ανεπίτρεπτο οι παριστάμενοι, και είπαν στον Παύλο: «Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς; Έτσι αντιμιλάς στον αρχιερέα;». Tον ελεγκτικό λόγο του αποστόλου προς τον αρχιερέα οι παριστάμενοι τον εξέλαβαν σαν λοιδορία, βρισιά. Ο απόστολος όμως, έχει γράψει στην προς Κορίνθιους επιστολή εναντίον της λοιδορίας. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να λοιδορεί, τώρα και μάλιστα έναν θρησκευτικό άρχοντα του λαού του; Δηλαδή τη στιγμή που ελέγχει τον αρχιερέα σαν παραβάτη του νόμου, είναι δυνατόν να παραβαίνει και αυτός τα ίδια του τα λόγια, τον νόμο του Χριστού περί λοιδορίας; Όχι βέβαια! Όπως θα δούμε, στην πραγματικότητα ο απόστολος δεν λοιδόρησε, δεν έβρισε.
Κάποιοι λένε ότι το «Τύπτειν σε μέλλει ο Θεός» (Θα σε χτυπήσει ο Θεός), είναι κατάρα. Αλλά όπως πολύ σωστά έχει παρατηρηθεί, η φράση δεν είναι κατάρα, διότι η διατύπωσή της δεν είναι σε έγκλιση ευκτική, αλλά οριστική. Δεν εύχεται ο απόστολος να χτυπήσει ο Θεός τον αρχιερέα, αλλά λέει, ότι θα τον χτυπήσει αυτόν τον αρχιερέα ο Θεός. Και πράγματι τον χτύπησε και μάλιστα θανάσιμα. Φονεύθηκε υπό των Σικαρίων κατά τον Ιουδαϊκό πόλεμο...
...Για εμάς, το «Τύπτειν σε μέλλει ο Θεός» είναι προφητεία του αποστόλου, όπως στο Πράξ. 13:11 ο λόγος του περί τυφλώσεως του Ελύμα δηλαδή του μάγου Βαριησού.
Στη μομφή των παρισταμένων, «Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς;», ο απόστολος απάντησε: «Δεν το ήξερα αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας». Αυτός ο λόγος του αποστόλου κατά μια ερμηνεία είναι ειρωνεία, κατ' άλλη είναι ψεύδος, και κατ' άλλη ισοδυναμεί προς αίτηση συγνώμης. Όλες αυτές οι ερμηνείες είναι ΛΑΘΟΣ.
Ο λόγος του Παύλου, «Δεν το ήξερα αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας», δεν είναι ειρωνεία, διότι, αν ήταν ειρωνεία, θα προκαλούσε αντίδραση, ενώ τώρα σήμανε τη λήξη του επεισοδίου. Επίσης ο λόγος αυτός δεν ήταν ψέμα. Ο απόστολος ο οποίος συνιστά να μην ψευδόμαστε (Κολ.3:9 -10), και ο οποίος έγραψε πολλές φορές για τον εαυτό του «ου ψεύδομαι» (Ρωμ. 9:1, Β΄ Κορ. 11:31, Γαλ. 1:20, Α΄ Τιμ. 2:7), πώς θα ήταν δυνατόν να ψεύδεται και μάλιστα τόσο επίσημα, μπροστά στο Ιουδαϊκό συνέδριο και την Ρωμαϊκή εξουσία, και την ώρα που βεβαίωνε «Εγώ πάση συνειδήσει αγαθή πεπολίτευμαι τω Θεώ άχρι ταύτης της ημέρας», και υπό την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος προφήτευε την τιμωρία του αρχιερέα;
Η γνώμη, ότι του Ιουδαϊκού συνεδρίου, που συγκλήθηκε εκτάκτως, δεν προήδρευε ο εν ενέργεια αρχιερέας Ανανίας, αλλά προήδρευε ο Ρωμαίος χιλίαρχος Λυσίας, δεν φαίνεται σωστή. Σωστή, φαίνεται η γνώμη, ότι ο Παύλος άκουσε μεν τον λόγο, με τον οποίο δινόταν η διαταγή να τον χτυπήσουν στο στόμα του, αλλά μέσα στην πολυπληθή και θορυβώδη συνέλευση δεν αντιλήφθηκε από ποιον προερχόταν αυτός ο λόγος, νόμισε ότι προερχόταν από κάποιον άλλον από τα μέλη του συνεδρίου των Κρίτων. Άλλωστε λόγω της μακράς απουσίας του από τα Ιεροσόλυμα δεν γνώριζε προσωπικά τον αρχιερέα Ανανία.
Ως προς την εκδοχή, ότι ο λόγος «Δεν το ήξερα αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας», ισοδυναμεί προς αίτηση συγνώμης, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
Ο απόστολος δεν αισθάνθηκε την ανάγκη για αίτηση συγνώμης, διότι είχε τη συνείδηση, ότι δεν υπέπεσε στο αμάρτημα της λοιδορίας, όπως τον κατηγόρησαν οι παριστάμενοι, δεν παρέβη την παρατηθέμενη εκ της Εξόδου [22:28] εις το τέλος του υπ' όψη εδαφίου εντολή, «Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς». Η εντολή αυτή σημαίνει να μη κακολογεί άδικα κάποιος τον άρχοντα.
Αλλ' η Γραφή δεν ενδιαφέρεται μόνον για άρχοντες. Γι αυτούς βέβαια ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως, επειδή ως άρχοντες πρέπει να έχουν κύρος ενώπιον του λαού. Ιδιαιτέρως επίσης η Γραφή ενδιαφέρεται για τους γονείς προς τους οποίους τα τέκνα οφείλουν ιδιαίτερο σεβασμό. Εκτός των αρχόντων και των γονέων η Γραφή ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους γενικά. «Μηδέν βλασφημείν», κανένα δηλαδή να μη κακολογούμε, γράφει ο απόστολος Παύλος. Ο δε Κύριος στην επί του Όρους Ομιλία καταδικάζει το να πει κάποιος στον αδελφό του «ρακά», δηλαδή «ανόητε», και «μωρέ», δηλαδή «ηλίθιε». (Ματθ. 5:22)'
Αλλ' οι κακοί και προσβλητικοί αυτοί χαρακτηρισμοί καταδικάζονται όταν είναι άδικοι και εμπαθείς, διαφορετικά δεν καταδικάζονται.
Ελεγκτικά και ακατάκριτα ο Παύλος τον χαρακτηρισμό «ανόητοι» τον χρησιμοποίησε για τους χριστιανούς της Εκκλησίας της Γαλατίας (Γαλ. 3:1, 3). Και αυτός ο Κύριος τον ίδιο χαρακτηρισμό χρησιμοποίησε για τους δυο μαθητές, οι οποίοι πορεύονταν προς Εμμαούς (Λουκ. 24:25). Επίσης ο Κύριος, στηλιτεύοντας τους γραμματείς και τους Φαρισαίους, χρησιμοποίησε γι αυτούς τον χαρακτηρισμό «μωροί» (Ματθ. 23:17, 19), καθώς και άλλους επιτιμητικούς χαρακτηρισμούς.
Οι ίδιοι λοιπόν χαρακρητισμοί άλλοτε είναι κατακριτέοι και άλλοτε ακατακριτοι.
Ειδικά ως προς τους άρχοντες, πολλούς κακούς και δίκαιους χαρακτηρισμούς περιέχει η Γραφή για όσους από αυτούς τους άρχοντες είναι ασεβείς.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το πώς το νεαρό παιδί ο Δανιήλ, του οποίου «ο Θεός εξήγειρε το πνεύμα το άγιον», μίλησε προς τους δυο ανάξιους κριτές του Ισραήλ, οι οποίοι επιβουλεύτηκαν και συκοφάντησαν την αγία Σωσάννα. «Πεπαλαιωμένε ημερών κακών», είπε στον ένα από αυτούς ο Δανιήλ, «άγγελος Θεού& σχίσει σε μέσον». «Σπέρμα Χαναάν και ουκ Ιούδα», είπε στον άλλο, «μένει γαρ άγγελος του Θεού την ρομφαίαν έχων πρίσαι σε μέσον» (Δανιήλ. Σωσάννα, στίχ. 45, 52-59).
Όταν Φαρισαίοι είπαν στον Ιησού, ότι ο βασιλιάς Ηρώδης ήθελε να τον θανατώσει, ο Ιησούς ονόμασε τον Ηρώδη «αλώπεκα». Ίσως να ισχυριστεί κάποιος, ότι ο Χριστός όταν χαρακτήριζε έτσι τον Ηρώδη, δεν εφάρμοσε τον νόμο, «Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς», διότι έθεσε τον εαυτό του πάνω από τον νόμο ως Θεός. Αλλ' ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι σωστός, αφού ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος έθεσε τον εαυτό του «υπό νόμον» (Γαλ. 4:4) και δήλωσε ότι δεν ήρθε «καταλύσαι τον νόμον& αλλά πληρώσαι» (Ματθ. 5:17). Ο Χριστός εκπλήρωσε το νόμο πλήρως και τελείως. Άλλωστε δε, όχι μόνο ο Χριστός, ο οποίος είναι Θεός, αλλά και άνθρωποι του Θεού χαρακτήρισαν άρχοντες με κακούς μεν, αλλά δίκαιους χαρακτηρισμούς. Ήδη αναφέραμε τον προφήτη Δανιήλ στην περίπτωση των δυο ανάξιων κριτών του Ισραήλ.
Ο χαρακτηρισμός «τοίχε κεκονιαμένε», με τον οποίο ο Παύλος χαρακτήρισε τον αρχιερέα Ανανία, δεν είναι κατακριτέος, διότι ήταν δίκαιος, επειδή ο Ανανίας ήταν υποκριτής: καθόταν στη δικαστική έδρα και παρίστανε τον νομοταγή, ενώ ήταν άδικος και παρανομούσε. Αυτόν τον ίδιο χαρακτηρισμό χρησιμοποίησε ο Ιησούς για τους υποκριτές γραμματείς και Φαρισαίους: «Ουαί υμίν γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι παρομοιάζετε τοίχοις κεκονιαμένοις, οίτινες έξωθεν μεν φαίνονται ωραίοι, έσωθεν δε γέμουσιν οστέων νεκρών και πάσης ακαθαρσίας» (Ματθ. 23:27). Άλλωστε ήταν δυνατόν να εκτρέπεται ο απόστολος χαρακτηρίζοντας «τοίχον κεκονιαμένον» και «παρανομούντα» τον Ανανία, τη στιγμή που από έμπνευση του Αγίου πνεύματος προφήτευε την τιμωρία του ανάξιου αρχιερέα;
Η συμπεριφορά του αποστόλου προς τον άδικο κριτή όχι μόνο δεν είναι αξιοκατάκριτη, διότι είναι δίκαιη, αλλά είναι και αξιέπαινη, διότι δείχνει την παρρησία του αποστόλου. Και εκτός από την παρρησία δείχνει και αξιοπρέπεια. Αν ο Ανανίας είχε αξίωμα, ο Παύλος είχε ανώτερο αξίωμα και δεν έπρεπε να φανεί ευκαταφρόνητος μπροστά στον Ρωμαίο χιλίαρχο και το πλήθος. Το αποστολικό κύρος είχε σημασία μεγαλύτερη από το κύρος παντός άλλου αξιώματος και ο Παύλος υπερασπίστηκε το κύρος του αυτό.
Επομένως, ο λόγος του αποστόλου «Δεν το ήξερα αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας», δεν σημαίνει μεταμέλεια και κατά κάποιον τρόπο αίτηση συγνώμης, δεν έχει την έννοια, αυτή που δίνουν στο λόγο αυτό οι ερμηνευτές, ότι δηλαδή, εάν ο απόστολος γνώριζε, ότι αυτός που διέταξε να τον χτυπήσουν στο στόμα είναι αρχιερέας, δεν θα του μιλούσε όπως του μίλησε. Στην μομφή των παριστάμενων «Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς;», ο απόστολος θα μπορούσε να απαντήσει, ότι δεν λοιδορεί αλλά ελέγχει. Μια τέτοια όμως απάντηση θα προκαλούσε την αντίδραση των νοσηρών και φανατικών υποστηρικτών του αρχιερέα και των κολάκων του. Γι αυτό ο Παύλος, έξυπνα συμπεριφερόμενος, όπως στη συνέχεια με την πρόκληση διαμάχης ανάμεσα στους Σαδδουκαίους και τους Φαρισαίους (στίχ. 6-10), πιάστηκε από τη φράση «Τον αρχιερέα του Θεού λοιδορείς;», και ειλικρινά και όχι ψεύτικα δήλωσε: «Δεν το ήξερα αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας». Και ενώ ο Παύλος έκανε τη δήλωση αυτή χωρίς την έννοια της μεταμέλειας και της αίτησης συγνώμης, οι υποστηρικτές του αρχιερέα εξέλαβαν αυτήν με την έννοια της μεταμέλειας και της αίτησης συγνώμης. Δεδομένου, βέβαια, ότι ο νόμος έλεγε, «Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς», στη δήλωση του Παύλου οι Ιουδαίοι θα μπορούσαν να αντιτείνουν: Ναι μεν δεν γνώριζες ότι είναι αρχιερέας, γνώριζες όμως ότι είναι άρχοντας, μέλος του συνεδρίου και δικαστής, και γι αυτό δεν έπρεπε να μιλήσεις έτσι προσβλητικά σε αυτόν. Ωστόσο οι Ιουδαίοι, βάζοντας πάνω από όλα τον αρχιερέα, αρκέστηκαν στη δήλωση αυτή του Παύλου, στην οποία έδωσαν την έννοια της μεταμέλειας, και έτσι το επεισόδιο έληξε.
Το τέλος του χωρίου, «Γέγραπται γαρ: Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς», δεν λέγεται από τον Παύλο, όπως νομίζουν οι ερμηνευτές, αλλά από τον συγγραφέα των Πράξεων, από τον Λουκά. Εάν λεγόταν από τον Παύλο, θα είχε την εξής έννοια: Δεν γνώριζα ότι πρόκειται για αρχιερέα. Εάν το γνώριζα, δεν θα μιλούσα προσβλητικά. Διότι είναι γραμμένο, «άρχοντα του λαού σου να μη κακολογήσεις». Αλλ' αυτή η έννοια, σύμφωνα με αυτά που υποστηρίξαμε, δεν είναι ορθή. Διότι αν ήταν, θα εμφάνιζε ο Παύλος τον εαυτό του σαν ένοχο, ο οποίος μεταμελήθηκε χωρίς να είναι ένοχος. Επίσης θα εμφάνιζε τον εαυτό του να ασεβεί σε «άρχοντα» από άγνοια, ενώ το μόνο που δεν γνώριζε ήταν, ότι επρόκειτο για «αρχιερέα» ειδικά, ενώ δεν αγνοούσε ότι επρόκειτο για «άρχοντα» γενικά, για μέλος δηλαδή του δικαστηρίου και για δικαστή.
Το τέλος του χωρίου «Γέγραπται γαρ: Άρχοντα του λαού σου ουκ ερείς κακώς», λέγεται από τον Λούκα με την εξής έννοια: Το επεισόδιο προκλήθηκε, διότι στην Παλαιά Διαθήκη είναι γραμμένη η εντολή, «Άρχοντα του λαού σου να μη κακολογήσεις», οι δε Ιουδαίοι θεώρησαν, ότι ο Παύλος με τον προσβλητικό λόγο του προς τον αρχιερέα Ανανία παρέβη αυτήν την εντολή.
Μεταφράζουμε το χωρίο που εξετάσαμε:
«Ατενίζοντας ο Παύλος στο συνέδριο είπε: "Άντρες αδελφοί, εγώ μέχρι αυτήν την ημέρα έχω πολιτευτεί απέναντι στο Θεό με συνείδηση αγαθή σε όλα". Αλλ' ο αρχιερέας Ανανίας διέταξε τους παρευρισκόμενους κοντά του να χτυπήσουν το στόμα του. Τότε ο Παύλος του είπε: "Θα σε χτυπήσει ο Θεός τοίχε ασβεστωμένε! Ενώ εσύ κάθεσαι στη δικαστική έδρα για να με κρίνεις σύμφωνα με το νόμο, εν τούτοις παράνομα διατάσσεις να χτυπηθώ". Οι παριστάμενοι τότε είπαν: "Τον αρχιερέα του Θεού βρίζεις;". Είπε δε ο Παύλος: "Δεν γνώριζα, αδελφοί, ότι είναι αρχιερέας". Ας σημειωθεί, ότι είναι γραμμένο: "Άρχοντα του λαού σου να μη κακολογήσεις"».
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ (Περιοδικό "ο Σταυρός")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου